Táo bón phân su là tình trạng trẻ sơ sinh không thể tự thải phân su trong 48 giờ đầu sau sinh. Phân su là chất dính màu xanh đen, được hình thành từ tế bào biểu mô, dịch ối và chất bài tiết đường ruột. Nếu không xử lý kịp thời, táo bón phân su có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như tắc ruột. Dưới đây là các phương pháp điều trị hiệu quả.
**1. Phương pháp thủ công**
Trong trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể thực hiện thụt tháo bằng cách dùng ống thông đưa dung dịch muối sinh lý vào trực tràng để làm mềm phân. Cách này giúp kích thích nhu động ruột và đẩy phân su ra ngoài. Tuy nhiên, cần thực hiện cẩn thận để tránh tổn thương niêm mạc.
**2. Phẫu thuật**
Nếu táo bón kéo dài hoặc gây tắc nghẽn nghiêm trọng, phẫu thuật cắt bỏ đoạn ruột bị ảnh hưởng có thể được chỉ định. Phương pháp này áp dụng khi điều trị bảo tồn không hiệu quả hoặc trẻ có dị tật bẩm sinh như phình đại tràng.
**3. Hỗ trợ dinh dưỡng**
Cho trẻ bú sữa mẹ sớm giúp kích thích hệ tiêu hóa. Sữa non chứa kháng thể và chất xơ hòa tan, hỗ trợ đào thải phân su. Nếu trẻ dùng sữa công thức, cần chọn loại phù hợp và theo dõi phản ứng đường ruột.
**4. Massage bụng**
Massage nhẹ nhàng vùng bụng theo chiều kim đồng hồ giúp kích thích nhu động ruột. Kết hợp động tác co duỗi chân để tăng hiệu quả. Thực hiện 2-3 lần/ngày, mỗi lần 5 phút.
**Dấu hiệu cần đưa trẻ đến bệnh viện:**
- Bụng chướng căng
- Nôn mửa dịch xanh
- Không đi tiểu/đại tiện sau 24 giờ
- Sốt hoặc quấy khóc liên tục
**Phòng ngừa táo bón phân su:**
- Theo dõi sát sao trong 72 giờ đầu sau sinh
- Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý cho mẹ nếu cho con bú
- Khám thai định kỳ để phát hiện sớm dị tật
**Lưu ý:** Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng cho trẻ sơ sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
**Tài liệu tham khảo:**
1. Hiệp hội Nhi khoa Việt Nam - Hướng dẫn xử trí táo bón sơ sinh (2022)
2. Tạp chí Y học Lancet - Nghiên cứu về phương pháp điều trị phân su tắc nghẽn (2020)
3. Bộ Y tế - Quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh nguy cơ cao (2023)