ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) là tình trạng phổ biến ở cả trẻ em và người lớn. Các loại thuốc kê đơn như **methylphenidate** (Ritalin) hoặc **amphetamines** (Adderall) thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng. Tuy nhiên, nhiều người lo ngại về tác dụng phụ của chúng. Bài viết này phân tích chi tiết mức độ an toàn và rủi ro tiềm ẩn khi dùng thuốc điều trị ADHD.
### 1. **Các loại thuốc ADHD phổ biến và cơ chế hoạt động**
- **Thuốc kích thần (Stimulants)**: Chiếm 70-80% đơn kê, hoạt động bằng cách tăng dopamine và norepinephrine trong não, giúp cải thiện tập trung.
- **Thuốc không kích thần (Non-stimulants)**: Như Atomoxetine (Strattera), phù hợp với bệnh nhân không đáp ứng với nhóm kích thần.
- **Thuốc huyết áp/clonidine**: Đôi khi được dùng để kiểm soát hành vi bốc đồng.
### 2. **Tác dụng phụ thường gặp**
Dựa trên nghiên cứu từ *Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)*, tác dụng phụ của thuốc ADHD phụ thuộc vào loại thuốc và thể trạng người dùng:
#### a) **Nhóm thuốc kích thần**
- **Thường gặp**:
- Chán ăn, sụt cân (30-50% trường hợp).
- Khó ngủ, đau đầu.
- Nhịp tim nhanh hoặc huyết áp tăng nhẹ.
- **Hiếm gặp**:
- Tâm trạng thay đổi đột ngột (kích động, lo âu).
- Co giật (dưới 0.1% nếu dùng đúng liều).
#### b) **Nhóm thuốc không kích thần**
- Atomoxetine có thể gây buồn nôn, mệt mỏi hoặc tổn thương gan (0.01%).
### 3. **Làm thế nào để giảm tác dụng phụ?**
- **Theo dõi y tế định kỳ**: Kiểm tra tim mạch và cân nặng mỗi 3-6 tháng.
- **Điều chỉnh liều lượng**: Bắt đầu với liều thấp và tăng dần.
- **Kết hợp liệu pháp hành vi**: Giúp giảm phụ thuộc vào thuốc.
### 4. **Thuốc ADHD có nguy hiểm không?**
Theo *Bộ Y tế Việt Nam* (2022), thuốc ADHD an toàn khi sử dụng đúng chỉ định. Nguy cơ nghiêm trọng như tim đập nhanh hoặc tổn thương gan chỉ xảy ra nếu lạm dụng liều cao hoặc dùng chung với chất kích thích khác.
### 5. **Câu hỏi thường gặp (FAQ)**
- **Q**: Thuốc ADHD có ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ?
**A**: Chưa có bằng chứng cho thấy thuốc ức chế tăng trưởng chiều cao nếu dùng đúng liều.
- **Q**: Có thể dùng thuốc ADHD lâu dài?
**A**: Nhiều bệnh nhân sử dụng thuốc trong nhiều năm mà không gặp vấn đề nghiêm trọng.
### **Kết luận**
Tác dụng phụ của thuốc ADHD thường nhẹ và có thể kiểm soát được. Để đảm bảo an toàn, người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ.
**Tài liệu tham khảo**:
1. WHO - Hướng dẫn điều trị ADHD (2021).
2. Bộ Y tế Việt Nam - Khuyến cáo sử dụng thuốc an toàn (2022).
3. Tạp chí Thần kinh học Quốc tế - Nghiên cứu về tác dụng phụ của methylphenidate (2020).