Iốt là vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho chức năng tuyến giáp và sự phát triển trí não. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng **1/3 trẻ em toàn cầu** có nguy cơ thiếu iốt. Ở Việt Nam, tình trạng này vẫn tồn tại ở nhiều vùng miền, đặc biệt là khu vực núi cao. Dưới đây là những triệu chứng và hậu quả nghiêm trọng khi trẻ em và thanh thiếu niên thiếu iốt.
### 1. Triệu chứng phổ biến khi trẻ thiếu iốt
- **Chậm phát triển trí tuệ**: Iốt tham gia vào quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp, ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ. Trẻ thiếu iốt thường có chỉ số IQ thấp hơn **10-15 điểm** so với trẻ bình thường.
- **Bướu cổ**: Tuyến giáp phình to do cơ thể cố gắng hấp thụ nhiều iốt hơn từ máu.
- **Suy giảm khả năng học tập**: Trẻ khó tập trung, tiếp thu chậm và giảm trí nhớ.
- **Thể chất kém phát triển**: Chiều cao và cân nặng tăng trưởng chậm, xương yếu.
- **Mệt mỏi vô cớ**: Trẻ dễ uể oải, lười vận động do hormone tuyến giáp suy giảm.
### 2. Hậu quả lâu dài
Thiếu iốt ở giai đoạn dậy thì có thể gây:
- Rối loạn chuyển hóa, tăng nguy cơ béo phì.
- Dậy thì muộn hoặc bất thường về sinh sản ở cả nam và nữ.
- Tăng tỷ lệ mắc các bệnh tự miễn như viêm tuyến giáp Hashimoto.
### 3. Đối tượng nguy cơ cao
- Trẻ sống ở vùng núi, nơi đất và nước nghèo iốt.
- Trẻ ăn chế độ thiếu hải sản, rong biển, hoặc không dùng muối iốt.
- Phụ nữ mang thai không bổ sung đủ iốt (ảnh hưởng đến thai nhi).
### 4. Giải pháp phòng ngừa
- **Sử dụng muối iốt**: WHO khuyến nghị dùng 5g muối iốt/ngày cho trẻ từ 12 tuổi trở lên.
- **Bổ sung thực phẩm giàu iốt**: Cá biển (cá thu, cá hồi), tảo bẹ, trứng, sữa.
- **Khám sàng lọc định kỳ**: Xét nghiệm nồng độ TSH và T4 tự do để phát hiện sớm.
- **Chương trình bổ sung vi chất**: Tuân thủ các chiến dịch tiêm/vitamin có iốt do Bộ Y tế chỉ đạo.
### 5. Lưu ý đặc biệt cho phụ huynh
Không tự ý cho trẻ uống iốt liều cao mà chưa tham vấn bác sĩ. Thừa iốt cũng gây cường giáp, tim đập nhanh. Kết hợp dinh dưỡng cân bằng với vận động thể chất để tối ưu hấp thu.
**Tài liệu tham khảo**:
1. WHO (2022). *Iodine Deficiency Disorders Prevention and Control*.
2. Bộ Y tế Việt Nam (2023). *Hướng dẫn sử dụng muối iốt cho trẻ em*.
3. Lancet Child & Adolescent Health (2021). *Cognitive Impacts of Iodine Deficiency in Adolescents*.