Kẽm là vi chất quan trọng đối với sự phát triển thể chất và trí não của trẻ. Tuy nhiên, thiếu kẽm là tình trạng phổ biến ở trẻ em Việt Nam, đặc biệt ở nhóm tuổi 1–5. Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục hiệu quả.
**1. Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu kẽm**
- **Chậm tăng trưởng**: Kẽm tham gia vào quá trình tổng hợp protein và phân chia tế bào. Trẻ thiếu kẽm thường thấp còi, cân nặng tăng chậm.
- **Biếng ăn kéo dài**: Kẽm ảnh hưởng đến vị giác. Trẻ có thể chán ăn, hay nôn trớ, dễ bị rối loạn tiêu hóa.
- **Suy giảm miễn dịch**: Trẻ dễ mắc bệnh vặt như cảm cúm, viêm đường hô hấp, tiêu chảy do hệ miễn dịch suy yếu.
- **Tổn thương da và tóc**: Da khô, móng tay dễ gãy, tóc thưa và rụng nhiều là dấu hiệu đặc trưng.
- **Chậm phát triển trí tuệ**: Thiếu kẽm khiến trẻ kém tập trung, tiếp thu chậm, ảnh hưởng đến kết quả học tập.
**2. Nguyên nhân gây thiếu kẽm ở trẻ**
- **Chế độ ăn nghèo nàn**: Trẻ ăn ít thực phẩm giàu kẽm (thịt đỏ, hải sản, đậu) hoặc chỉ ăn cơm không đa dạng.
- **Hấp thu kém**: Trẻ mắc bệnh đường ruột hoặc ký sinh trùng làm giảm khả năng hấp thụ kẽm.
- **Nhu cầu tăng cao**: Giai đoạn dậy thì, phục hồi sau ốm hoặc vận động nhiều khiến cơ thể cần nhiều kẽm hơn.
**3. Giải pháp bổ sung kẽm an toàn**
- **Tăng thực phẩm giàu kẽm**:
- Động vật: Thịt bò, hàu, tôm, lòng đỏ trứng.
- Thực vật: Đậu nành, hạt điều, hạt bí, ngũ cốc nguyên cám.
- **Sử dụng sản phẩm bổ sung**: Chọn siro hoặc viên kẽm hữu cơ (kẽm gluconat, citrate) theo chỉ định bác sĩ. Liều dùng tham khảo:
- Trẻ 0–6 tháng: 2 mg/ngày.
- Trẻ 7 tháng–3 tuổi: 3 mg/ngày.
- Trẻ 4–8 tuổi: 5 mg/ngày.
- **Kết hợp vitamin C**: Uống nước cam, bưởi để tăng hấp thu kẽm.
- **Kiểm tra sức khỏe định kỳ**: Xét nghiệm máu giúp phát hiện sớm tình trạng thiếu vi chất.
**4. Phòng ngừa thiếu kẽm cho trẻ**
- Duy trì bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.
- Đa dạng khẩu phần ăn, ưu tiên món hấp/luộc để giữ nguyên dinh dưỡng.
- Tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần cho trẻ từ 2 tuổi.
**Kết luận**
Thiếu kẽm kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tương lai của trẻ. Cha mẹ cần chú ý các biểu hiện bất thường để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hoặc thăm khám kịp thời. Kết hợp ăn uống khoa học và bổ sung hợp lý sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện.
**Tài liệu tham khảo**:
1. Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam (2023). *Báo cáo về tình trạng thiếu vi chất ở trẻ em*.
2. WHO (2022). *Hướng dẫn bổ sung kẽm cho trẻ em*.
3. Tạp chí Nhi khoa Châu Á (2021). *Nghiên cứu về mối liên hệ giữa kẽm và miễn dịch ở trẻ*.